روزنامه جام جم: يكبار براي هميشه بايد تئوري توهم توطئه مبني بر ارتباط سازندگان مجموعه انيميشن سيمپسونها با عوالم بالا براي پيشبيني آينده برچيده شود.الهيات سيمپسوني؛ اين تيتري است كه يكي از دوستان خطاب به باورهاي شيفتگان متوهم سويههاي سياسي انيميشن سيمپسونها انتخاب كرده است؛ مجموعهاي تلويزيوني كه مدتهاست بخشهايي از آن به بهانههاي مختلف در شبكههاي اجتماعي دستبهدست و ادعا ميشود سازندگان آن دههها پيش، پيشبيني كردهاند جهان امروز ما به چه سمتي قرار بوده برود و آمريكا قرار بوده كجاي جهان بايستد؛ از قضا دونالد ترامپ، رئيسجمهور آمريكا بشود، در دوره او ايالات متحده دچار دردسرهاي اقتصادي و اجتماعي بشود و چه و چه.
تاكنون نزديك به ۷۰۰ قسمت از اين انيميشن ساخته و پخش شده است و همواره بازار ادعاي پيشگو بودن سازندگان آن داغ بوده است؛ طرفداران اين ادعا بر اين باورند بسياري از رويدادهايي كه سالها پيش در طول پخش اين مجموعه به تصوير كشيده شده، در آينده واقعا اتفاق افتادهاست. مهمترين استدلالشان براي اثبات اين ادعا هم از قضا استقرار دونالد ترامپ در كاخسفيد بوده است.
درعينحال برخي معتقدند اينكه بروز چنين وضعي، به خاطر تيزهوشي نويسندگان آن است يا از روي شانس و تصادف، قابل اثبات نيست. بااينحال، اين روزها كه تكليف انتخابات رياستجمهوري آمريكا مشخص شده است به تعداد كساني كه با بررسي موارد ادعاشده، باور دارند اين موارد نه پيشبيني، بلكه تفسيري از آينده با استفاده از وقايع گذشته هستند رو به افزايش است. امروز، تنها كساني سيمپسونها را پيشگويان عصر جديد ميدانند كه واقعيتهاي يكي دو دهه اخير را چندان دنبال نكردهاند و صرفا دل به سوداي تئوري توهم توطئه دادهاند. آنها اگر كمي به عقب برگردند و وقايع را رصد كنند ميبينند بسياري از موارد كه به حساب پيشگويي سيمپسونها نوشته ميشود، پيشگويي نبودهاند، بلكه گمانههايي بودهاند كه در همان سالهاي توليد اين مجموعه انيميشن نيز مطرح شدهاند.
حتي آنها ميتوانند بهجاي اعطاي بيچونوچراي ساحت قدسي به سازندگان يك انيميشن و ادعاي اينكه نويسندههاي اين سريال، روابطي با عوالم بالا دارند و همه چيز را از پيش با اتكا به الهياتي سيمپسوني ميدانند، به اين هم فكر كنند كه اتفاقا بسياري از پيشبينيهاي اين مجموعه نهتنها اتفاق نيفتادهاند، بلكه جهان امروز ما، مسيري كاملا برعكس آنچه آنها تصوير كرده بودند در پيش گرفته است.
سيمپسونها از كجا آمدند؟
سيمپسونهاي روبرت مرداك و ترامپ
براي اينكه بدانيم سر و كله سيمپسونها از كجا پيدا شد، مسير سختي را لازم نيست بپيماييم. خانواده سيمپسونها را در ابتدا كمي پيش از شروع پخش گسترده، جيمز ال- بروكس در قالب مجموعه پويانمايي كوتاه ساخت. او خانوادهاي ازهمگسيخته را بر اساس ويژگيهاي خانواده خودش روياپردازي كرد؛ شخصيت بارت را كه ميشناسيد؟ او درواقع خود آقاي بروكس است. ۱۹ آوريل ۱۹۸۷ اين مجموعه، به عنوان بخشي از نمايش تريسي آلمن مطرح شد. پس از پخش سه فصل، مجموعه به يك نمايش نيمساعتي پربيننده تبديل شد كه براي فاكس اهميت داشت.
نخستين مجموعه اين شبكه بين سالهاي ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۰ پخش شد. فاكس رسانهاي كه روبر مرداك بهعنوان سهامدار اصلياش در انتخابات سال ۲۰۱۶ پشت ترامپ بود. همين باعث شده عدهاي، ماجراهاي جنجالي سيمپسونها و ازجمله به تصويركشيدن رياست جمهوري دونالد ترامپ را در سال ۱۹۹۹، بازي رسانهاي ترامپ و مرداك بدانند كه از دو دهه پيش آغاز شده است. مرداك، يكي از غولهاي رسانهاي جهان است و سيمپسونها با اين همه قدرتشان، تنها يكي از دهها محصول مهم بنگاه آقاي مرداك محسوب ميشوند.
خانوادهاي از همگسيخته در شهري خيالي به مثابه آمريكا
سيمپسونهايي كه امروز ميشناسيم ساخته مت گرينيگ است. او سبك زندگي خانواده سيمپسونها يعني هومر، مارج و بارت را به طنز به تصوير كشيده و ايالات متحدهاي را كه دوست داشته ترسيم كردهاست. اين مجموعه در شهر ساختگي اِسپرينگفيلد اجرا ميشود كه فرهنگ آمريكايي، ارتباطات تلويزيوني و ديگر رفتارهاي انساني را مد نظر دارد. اين مجموعه البته از توجه به مكان اسپرينگفيلد خودداري ميكند.
گرينيگ گفته اسپرينگفيلد وجه تشابه زيادي با پورتلند در اورگان دارد، جايي كه او در آن بزرگ شدهاست. نام اسپرينگفيلد نامي رايج در آمريكاست كه در ۲۲ ايالت ديده ميشود، شما اينطور در نظر بگيريد مثل عليآباد در ايران خودمان. پدر خانواده، هومِر به عنوان نگهبان امنيتي در نيروگاه برق اتمي اسپرينگفيلد كار ميكند. موقعيتي كه در تضاد با بيدقتي و رفتارهاي احمقانه اوست. او با مارج سيمپسون ازدواج كردهاست؛ زني خانهدار كه برسازنده كليشهاي مادرانه محسوب ميشود.
آنها سه فرزند دارند: بارتيك دردسرساز ۱۰ ساله، ليسا يك كودك هفتساله باهوش و پرجنبوجوش و مگي كه نميتواند حرف بزند، اما با مكيدن پستانك ارتباط برقرار ميكند. با اينكه اين خانواده ازهمگسيخته است، اما در قسمتهاي متعددي به بررسي روابط آنها و اهميت قائلشدن آنها براي يكديگر پرداخته شدهاست. اين خانواده، سگي هم دارد به نام سانتاز ليتل هلپر و البته يك گربه به نام اسنوبال پنجم كه بعدها در قسمت «من، (گرانت اذيت شده) ــ ربات» به «اسنوبال دوم» تغيير نام داد.
طولانيترين مجموعه تلويزيوني آمريكا
از آغاز پخش مستقل اين مجموعه در ۱۷ دسامبر ۱۹۸۹، تا دسامبر ۲۰۱۷، ۶۲۷ قسمت اين پويانمايي پخش شده و حالاهم فصل تازه آن، به پايان رسيده است؛ بنابراين سيمپسونها را بايد بلندترين مجموعه تلويزيوني كمدي موقعيت حساب كنيم؛ اين مجموعه البته سالها پيش به اين عنوان رسيده است؛ در سال ۲۰۰۹ بود كه سيمپسونها با گذراندن مجموعه «دود اسلحه» به طولانيترين مجموعه آمريكايي تبديل شدند.
چند ادعاي پيشبيني
درست از آب درآمدند
حالا ما اينجا نوشتيم ادعاي پيشبيني، اما خوانديد كه پيش از اين نوشتيم، اينها مطلقا پيشبيني نيستند، بلكه تفاسيري هستند از آينده با استفاده از وقايع گذشته و حال و اينكه امروز به عنوان پيشبيني از آنها ياد ميشود نشاندهنده علاقه به تئوري توهم توطئه از يكسو و ناآشنايي با وقايع دو دهه اخير است. برخي از اين تفاسير، بعدها در عالم واقع رخ دادند مثل اين نمونهها:
خودروي وانت: يكي از قسمتهاي پخششده در سال ۱۹۹۲ با تصويري از ۴۰ سال بعد آن در سال ۲۰۳۲ به پايان ميرسد. در اين صحنه، يك خودروي هووركار از كنار هومر و بارت هنگام ورود به سينما رد ميشود. در سال ۲۰۱۷ نمونه اوليه خودروهاي پرنده به نمايش درآمدند..
چرا پيشبيني نيست: با توجه به انتشار كتابهايي علمي ـ تخيلي از سالها پيش در اين باره، سخت نبود اشاره به چنين ماجرايي.
تماس تصويري و...: در قسمتي كه در سال ۱۹۹۵ پخش شد براي نخستينبار، همه داستان اين اپيزود در سال ۲۰۱۴ اتفاق ميافتاد. در اين قسمت، اشارههاي متعددي به تماس تصويري با تلفن، ساعتهاي هوشمند، رواج آنتنهاي ماهوارهاي و ادامه فعاليت گروه موسيقي رولينگ استونز شده بود كه همگي هم درست از آب درآمدند.
چرا پيشبيني نيست: خب نبايد فراموش كنيم كه از سال ۱۹۵۰ در فيلمها، كتابها و برنامههاي تلويزيوني از تكنولوژي آينده و ساعتهاي هوشمند صحبت به ميان آمده بود. علاوه بر اين، در سال ۱۹۹۴ تايمكس دتلينك، نخستين ساعت هوشمند را رونمايي كرده بود كه قابليت انتقال داده به رايانه را داشت. اعضاي رولينگ استونز هم هميشه دلشان براي اينكه بار ديگر دور هم جمع بشوند پر ميكشيد.
رياست جمهوري ترامپ: در اپيزود «بارت در آينده» كه سال ۲۰۰۰ نمايش داده شد، به رياستجمهوري دونالد ترامپ اشاره شد. ليزا سيمپسون كه در اين اپيزود به رياستجمهوري آمريكا رسيده در جملهاي كه بعدها پس از پيروزي دونالد ترامپ در انتخابات آمريكا شهرت فراواني يافت، به بيپولي و ورشكستگي آمريكا پس از رياستجمهوري ترامپ اشاره كرد.
چرا پيشبيني نيست: خب، همان طور كه گفتيم اين را هم نميشود به حساب پيشبيني گذاشت؛ ترامپ از سال ١٩٩٩ ايده نامزدي رياست جمهوري آمريكا را در سر ميپرورانده و در انتخابات درون حزبي نيز شركت كرده بوده است. به علاوه برخي به تصويري پخششده با جزئيات در سال ۲۰۰۰ از حركت ترامپ روي پله برقي كه سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد اشاره ميكنند، اما در واقع اين صحنه نه در سال ۲۰۰۰، بلكه در سال ۲۰۱۵ پس از اعلام نامزدي ترامپ براي انتخابات رياست جمهوري ساخته شدهاست.
شيوع ويروس كرونا: پس از شيوع ويروس كرونا، كاربران شبكههاي اجتماعي بخشي از اين انيميشن را دست به دست و ادعا كردند بر اين اساس، سيمپسونها شيوع ويروس كرونا در جهان را پيشبيني كردهاند. در قسمت ۲۱ فصل ۴ اين مجموعه، در يك كارخانه كه از متن روي جعبههاي آنجا مشخص است مربوط به آسياي شرقي است و شايد كشوري نزديك ژاپن، يكي از كاركنان عطسه ميكند و از دهانش ويروسي بيرون ميجهد و ميرود توي جعبه. وقتي آن جعبهها به سطح مردم شهر ميرسد همه دچار آن ويروس ميشوند و ويروس در سراسر شهر پخش و به «آنفلوآنزاي اوزاكا» معروف ميشود.
چرا پيشبيني نيست: جدا از اينكه منشأ ويروس در اين قسمت نه به چين، بلكه به ژاپن ربط داده شده، نبايد فراموش كنيم كه بالاخره دنيا چندين مورد آنفلوآنزاي واگيردار مهم مانند آنفلوآنزاي اسپانيايي، آنفلوآنزاي آسيايي ۱۹۵۸-۱۹۵۷، آنفلوآنزاي هنگكنگ۱۹۶۹-۱۹۶۸ و…را از سر گذرانده است و از اينرو آنچه در اين مجموعه به نام «آنفلوآنزاي اوزاكا» نشان داده، تفسيري است از وضع شيوع آنفلوآنزاهايي كه پيش از اين همهگير شدهاند.
درست از آب درنيامد
البته سازندگان مجموعه تلويزيوني سيمپسونها صراحتا ادعا نكردهاند كه در اشارههايشان به مابهازاهاي سياسي و اجتماعي موجود در ايالات متحده در حال پيشگويي بودهاند. اين بيشتر هواداران ايده يا توهم «پيشگوبودن سيمپسونها» بودهاند كه به اين ادعا دامن زدهاند. با اين حال حالا ميشود با ذكر چند مثال از درستازآبدرنيامدن اين ادعاها، گفت كه حتي اگر پيشگويي در كار بوده، كجاها كاملا اشتباه بوده است. گفتيم كه اغلب اين رويدادها كه بعدها اتفاق افتادند و اين انطباق به حساب پيشگوبودن سازندگان سيمپسونها گذاشته شد، همان زمان توليد قسمتهاي مرتبط با اين موارد در جامعه آمريكا مطرح بودهاند.
مثلا گفتيم كه دونالد ترامپ در سال ۱۹۹۹ گفته بود كه روزي رئيسجمهور ميشود و خب اين بحث مطرح بود و سيمپسونها هم به آن پرداختند نه اينكه با بهرهگيري از سروشي از عالم غيب اين رويداد را پيشبيني كرده باشند. خب حالا زد و اين اتفاق واقعا افتاد و اين ادعا مطرح شد كه سيمپسونها از كجا ميدانستهاند ترامپ قرار است به كاخ سفيد برود. خب اين موضوع از جانب خود ترامپ مطرح شده بود و آنها هم به شوخي در يكي از قسمتها ترامپ را رئيسجمهور كرده بودند. برعكس ماجرا هم رخ داده است:
رياست جمهوري هيلاري كلينتون: مثلا پس از پايان دوره رياست جمهوري بيل كلينتون، اين گمانه مطرح شده بود كه هيلاري كلينتون بعد از همسرش به كاخسفيد ميرود. سيمپسونها هم او را روي صندلي رياست جمهوري نشاندند؛ اتفاقي كه هيچگاه، نه در همان دوره و نه در دور بعدي رياست جمهوري نيفتاد.
جعلي بود
حالا اين را هم بگوييم كه در اين ميان، عدهاي هم از داغبودن تنور سوءاستفاده كردند و وقتي ديدند چند مورد از شوخيهاي سيمپسونها گرفته و بعدها سر از واقعيت درآورده است، براي جمعكردن مخاطب، قسمتهايي را در قالب اين مجموعه تلويزيوني جعل كردند. آنها ميدانستند با توجه به رواج توهم توطئه و فراگيرشدن اين باور كه سيمپسونها واقعا از آينده خبر دارند، ميتوانند قسمتهايي بسازند و پيشبينيهاي جعلي را به سيمپسونها نسبت بدهند و از اعتبار پيشگويانه [!]آنها براي باورپذيركردن ادعايشان استفاده كنند.
مرگ ترامپ: نمونه اين ماجرا، سال ۲۰۱۷ بود كه در يك وبسايت در قسمتي جعلي مرگ ترامپ به تاريخ ۲۷ آگوست امسال به تصوير كشيده شد و البته ترامپ درنگذشت و اين قسمت هم ساخته سازندگان مجموعه سيمپسونها نبود.
خودشان چه ميگويند؟
دو سال پيش، مايا سلام، نويسنده مشهور نيويوركتايمز رفت سراغ خود سازندگان سيمپسونها تا ببيند در اتاق فكر آنها چه ميگذرد و آيا خودشان هم معتقدند پيشگو هستند يا نه.
او در يادداشتي با عنوان «سيمپسونها بسياري را پيشبيني كردهاند، بيشترشان قابل توضيحند» نتايج تحقيقاتش را منتشر كرد. اين روزنامهنگار نوشته بود در اتاق نويسندگان سيمپسونها خبري از گوي بلورين جهانبين نيست و بهواقع نويسندگان اين سريال باهوشترين نويسندگان جهان نيستند. آل جين، يكي از نويسندگان اصلي سريال از سال ۱۹۹۸، به نيويوركتايمز گفته بود: «آينده را ميتوان بهتر از كسي پيشبيني كرد كه فكر ميكند آينده را پيشبيني ميكند».
اپيزودهاي سيمپسونها يكسال پس از توليد روي آنتن ميرود و جين ميگويد: «اين فقط نوعي از قاب ذهن است كه فكر ميكنيم در يكسال آينده پيشرو داريم... من پيشبيني ميكنم مردم بيش از حد پيشبينيهاي بزرگ ما را بزرگ ميكنند».
|